Inflammatoire parodontitis: wat de wetenschap erover zegt

Tandheelkundigen erkennen dat ontstekingsprocessen aan de basis liggen van parodontitis. We leren echter steeds meer bij over hoe dit precies werkt en de wetenschappelijke gemeenschap blijft implicaties en effecten onderzoeken.

Het is niet alleen belangrijk om op de hoogte te blijven van het laatste onderzoek rondom dit onderwerp, maar ook om het duidelijk te kunnen communiceren naar uw patiënten. Daar zijn twee belangrijke redenen voor:

• De eerste symptomen die patiënten met parodontale problemen meestal opmerken, zijn problemen veroorzaakt door ontstekingen. Patiënten hier bewust van maken, kan hen helpen opkomende problemen vroegtijdig te herkennen en aan te pakken.
• Inzicht in de relatie tussen ontstekingsreacties en het klinische beeld van parodontitis helpt patiënten te begrijpen hoe parodontitis ook hun algehele gezondheid kan beïnvloeden. Dit benadrukt het vitale belang van een consistente en uitgebreide mondverzorgingsroutine.

Ontsteking vormt de basis voor parodontitis

Parodontitis is een chronische ontstekingsziekte die wordt veroorzaakt door een immuunrespons van de gastheer op het tandheelkundige biofilm. Plaque-accumulatie als gevolg van slechte mondhygiëne is een van de belangrijkste risicofactoren, omdat tandplak uiteraard noodzakelijk is om een immuunrespons op te wekken. Als tandplak niet regelmatig wordt verwijderd, leidt dat in feite bij de meeste mensen tot ontsteking en gingivitis.

Het is echter ook duidelijk geworden dat de werkelijke schade aan het parodontale weefsel voornamelijk wordt veroorzaakt door de reactie van de gastheer op de ziekteverwekkers in de biofilm, niet door de ziekteverwekkers zelf.

Die gastheerrespons wordt beïnvloed door verschillende factoren, zoals genetica, levensstijl, veroudering, systemische ziekten en nog veel meer. Dit verklaart waarschijnlijk ook waarom sommige personen vatbaar lijken te zijn, terwijl anderen een soort bescherming tegen parodontitis vertonen.

De initiële ontstekingsreactie veroorzaakt lokale maar omkeerbare schade aan het tandvleesweefsel: gingivitis.

Op een gegeven moment kan deze laesie zich ontwikkelen tot parodontitis, waarbij ook andere structuren worden vernietigd, voorbij het punt van herstel. Deze overgang wordt soms omschreven als "exacerbatie".

Toch wordt nog steeds, grotendeels hypothetisch vanwege het gebrek aan longitudinaal onderzoek, gedacht dat de ontsteking bij gingivitis bijdraagt aan de ontwikkeling van een dysbiose. Met andere woorden: een veranderende samenstelling van bacteriesoorten naar een meer pathogeen biofilm. Op zijn beurt kan deze dysbiose de ontstekingsreactie nog verder versterken. Het lichaam kan op twee manieren reageren: herstellen of vernietigen. Waarbij het laatste de kenmerkende schade van parodontitis veroorzaakt.

Een recente literatuurstudie van prof. van Dyke van het Forsyth Institute vatte dit principe perfect samen: "Of dysbiose ziekte veroorzaakt of een gevolg is van beginnende ziekte is niet definitief aangetoond, maar het is duidelijk dat het verband tussen ontsteking en dysbiose van cruciaal belang is."

Het kan voor patiënten makkelijker zijn om parodontale problemen te begrijpen wanneer dit wordt uitgelegd als een ontstekingsreactie. Bijna iedereen begrijpt dat een ontsteking een lichamelijke reactie is op verwondingen of infecties.

Patiënten begrijpen dat onze enkel opzwelt als we hem verstuiken, of dat onze huid de neiging heeft rood te worden rond een snee.

De ontstekingsreactie in het gingivale weefsel, dat gingivitis of parodontitis kenmerkt, is de oorzaak van enkele van de vroegste symptomen. Moedig uw patiënten aan om op te letten op zwelling, bloeding of gevoeligheid van het tandvlees.

Het begrijpen van de ontstekingsreactie kan patiënten helpen om opkomende mondgezondheidsproblemen beter te herkennen. Bovendien kan het de noodzaak van snel handelen verduidelijken. Wat niet alleen belangrijk is voor het welzijn van hun mond, maar ook voor hun algehele gezondheid en welzijn.

Ontsteking, parodontitis en systemische gezondheidsproblemen

Parodontitis en de bijbehorende ontsteking zijn wetenschappelijk in verband gebracht met een aantal systemische gezondheidsproblemen. Onderzoek toonde verbanden aan tussen minstens 57 systemische aandoeningen en ontstekingsgerelateerde aandoeningen, waaronder artritis, diabetes en kanker.

Daarvan vielen drie gezondheidsproblemen in het bijzonder op. Het kan lonen om deze bij patiënten onder de aandacht te brengen:

Verbanden tussen tandvleesaandoeningen en hart- en vaatziekten

Hart- en vaatziekten (CVD's) zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak. De kans is groot dat veel van uw patiënten iemand kennen of liefhebben die is getroffen door deze vreselijke aandoening. Velen zijn zich waarschijnlijk niet bewust van een verband tussen hart- en vaatziekten, met name atherosclerotische hart- en vaatziekten (aderverkalking), en inflammatoire parodontale problemen.

Op basis van onderzoeksresultaten concludeert de European Federation of Periodontology dat "er bewijs is dat parodontitis in verband gebracht is met verschillende vormen van hart- en vaatziekten, waaronder:

• Coronaire hartziekte (kransslagaderaandoening)
• Myocardinfarct (hartinfarct)
• Cerebrovasculaire ziekte  (CVD)
• Cardio-embolische en trombotische beroerte
• Perifeer vaatlijden (etalagebenen)
• Boezemfibrilleren
• Hartfalen."

Uit onderzoek dat door EFP wordt gedeeld, blijkt dat:

• Patiënten die hun tanden minder dan één keer per dag poetsen, de grootste kans hebben op acute CVD-gebeurtenissen.
• Patiënten die hun tanden twee keer per dag poetsen en een goede mondgezondheidsroutine hebben, kunnen de incidentie van acute CVD-gebeurtenissen verminderen.
• Succesvolle parodontale behandeling kan de incidentie van acute CVD-gebeurtenissen verminderen, onafhankelijk van traditionele CVD-risicofactoren.

Met oog op deze inzichten: "Het is daarom erg belangrijk om een goede mondhygiëne te hanteren met een dagelijkse routine van twee keer per dag tandenpoetsen, tussen de tanden reinigen (interdentale reiniging), regelmatig naar de tandarts gaan en een tandvleesaandoening laten behandelen."

Zwangerschapsgingivitis en aandachtspunten voor aanstaande moeders

Wanneer vrouwen een kind verwachten, hebben ze de neiging om van nature extra waakzaam te worden over hun gezondheid. Juist omdat zwangerschapsgingivitis regelmatig voorkomt, biedt het een uitgelezen kans om de urgentie van mondverzorgingsroutines te benadrukken. Het kan namelijk 60-75% van de zwangere vrouwen treffen.

Kortom, deze aandoening verwijst naar verhoogde ontsteking in de gingiva als een direct bijproduct van de zwangerschap van een vrouw.  De oorzaken van zwangerschapsgingivitis zijn niet volledig bekend, maar kunnen verband houden met veranderingen in de immuunrespons van de moeder als gevolg van hormonale veranderingen tijdens de zwangerschap.

"De klinische studies die we in Chapel Hill hebben uitgevoerd, tonen aan dat foetussen met een antilichaamrespons tegen parodontale pathogenen een veel hogere kans hadden om te vroeg of met een laag geboortegewicht geboren te worden," legde prof. dr. Phoebus Madianos uit in een recent SUNSTAR Conversations PRO-webinar. "Dit impliceert dat bacteriën uit de parodontale pocket kunnen reizen en zelfs de foeto-placentaire eenheid kunnen bereiken. Hierdoor worden lokale ontstekingsreacties uitgelokt of raakt de foetus zelfs rechtstreeks geïnfecteerd." Zoals we in het verleden aangaven, is zwangerschapsgingivitis niet iets om u al te veel zorgen over te maken. Toch kan het een scenario zijn waarin u duidelijk het diepere verband tussen mondgezondheid en andere delen van het lichaam kunt uittekenen. Op die manier kan u uw patiënten extra motiveren om hun mondverzorgingsgewoonten thuis verder uit te breiden.

"Er is een paradigmaverschuiving geweest", aldus prof. dr. Mia Geisinger. "Een paar decennia geleden kreeg een vrouw, zodra ze zwanger werd, van haar tandarts te horen: tot over 9 maanden. Terwijl we nu weten dat mondzorg van cruciaal belang is."

Bekijk hieronder de volledige discussie met experts:

Parodontitis en obesitas

De relatie tussen parodontitis en obesitas is er een die veel aandacht heeft gekregen van medische onderzoeksgemeenschappen. In een recente uitgave van Periodontology 2000 staat dat" Epidemiologisch bewijs van de afgelopen 2 decennia een toename van de prevalentie van parodontitis bij zwaarlijvige en personen met overgewicht heeft vastgesteld. Biologische mechanismen die mogelijk obesitas en parodontitis met elkaar verbinden, zijn adipositas (obesitas) gerelateerde hyperinflammatie, microbiële dysbiose, veranderde immuunrespons, specifieke genetische polymorfismen en verhoogde stress."

"Parodontitis komt voor bij patiënten die vatbaarder zijn voor ontstekingen en die ook vatbaarder zijn voor obesitas", zei Andres Pinto, hoogleraar orale en maxillofaciale geneeskunde en diagnostische wetenschappen aan de Case Western Reserve University School of Dental Medicine. "Mondzorgprofessionals moeten zich bewust zijn van de complexiteit van obesitas om hun patiënten te adviseren over het belang van een geschikt lichaamsgewicht en het onderhouden van een goede mondhygiëne."

Een andere recente studie toont aan dat obesitas het risico op tandvleesaandoeningen verhoogt. Het stimuleert de groei van botafbrekende cellen en verhoogt de alveolaire botresorptie. De bevindingen werpen licht op de processen die verband houden met obesitas en parodontitis.

Natuurlijk is obesitas ook sterk verbonden met diabetes. Door middel van significant wetenschappelijk bewijs werd diabetes zelf ook in verband gebracht met parodontitis. Hoewel dit verband al langer bekend is, is het goed om dit bij patiënten onder de aandacht te brengen. Het is een voorbeeld van hoe mondgezondheid de algehele gezondheid kan beïnvloeden en vice versa.

Houd uzelf en uw patiënten op de hoogte

Elke tandheelkundige wil zijn patiënten helpen om te voorkomen dat mondgezondheidsproblemen uitgroeien tot parodontitis. Het versterken van mondverzorgingsrituelen is de meest effectieve manier om dit te doen, maar niet iedereen reageert op dezelfde boodschap of motivator. 

Inzicht in de nieuwste wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van ontstekingen en parodontitis kan helpen om patiënten te overtuigen van het belang en de impact van hun eigen mondverzorging. Het komt erop neer dat ons lichaam via een ontstekingsreactie vertelt dat er iets mis is. Het is dan tijd om actie te ondernemen.

Voor patiënten die al last hebben van ontstoken of bloedend tandvlees, kunt u overwegen om GUM® PAROEX® 0,12% Chloorhexidine Mondspoelmiddel aan te bevelen. Dit pakt bestaande tandplak aan en voorkomt tegelijkertijd dat er nieuwe problemen ontstaan door de opbouw van nieuwe tandplak tegen te gaan. Dit mondspoelmiddel helpt ook om gevoelig tandvlees te kalmeren.