Nadwrażliwość zębów: Fakty i nowe badania

Nadwrażliwość zębiny została zdefiniowana jako "ból pochodzący z odsłoniętej zębiny w odpowiedzi na bodźce chemiczne, termiczne, dotykowe lub osmotyczne, który nie może być wyjaśniony jako wynikający z jakiegokolwiek innego defektu lub choroby zębów". [1].

Często diagnozowana jako nadwrażliwość zębiny, nadwrażliwość zębów nadal jest jednym z najbardziej nagłośnionych problemów pacjentów stomatologicznych. Często skarżą się na ból podczas jedzenia lub picia gorących lub zimnych pokarmów, lub podczas oddychania przez usta. Dotyka ona osób w każdym wieku i z różnym stanem zdrowia - nawet te z skądinąd doskonałymi zębami.

Według najnowszych badań, częstość występowania nadwrażliwości zębiny wśród dorosłych może sięgać nawet 11,5 procent [2], i może być jeszcze wyższa, gdy weźmiemy pod uwagę niezdiagnozowane przypadki. Ponieważ ból jest subiektywny i każdy pacjent jest inny, istnieją techniki leczenia i produkty [3] specjalnie skierowane do osób z wrażliwymi zębami. Poniżej przyjrzymy się aktualnym faktom, statystykom i nowym badaniom na temat nadwrażliwości.

Diagnozowanie nadwrażliwości zębiny

W przypadku któregokolwiek z tych objawów, każda nadwrażliwość wymaga zbadania, przy użyciu klasycznej skali bólu, takiej jak VAS (wizualna skala analogowa). Higienistka lub dentysta może przeprowadzać badanie podczas konsultacji lub podczas higienizacji. Z pewnością, odsłonięta zębina powinna zostać odnotowana w dokumentach pacjenta i uwzględniona przy planowaniu codziennych zabiegów pielęgnacyjnych.

Dentysta będzie również musiał postawić diagnozę różnicową, aby odróżnić ból spowodowany nadwrażliwością zębiny od innych rodzajów bólu spowodowanego na przykład zapaleniem miazgi, uszkodzeniami zębów lub wybielaniem. Badania kliniczne i radiograficzne z badaniami diagnostycznymi (takimi jak badanie palpacyjne, test witalności, transilluminacja, kontrola okluzji, kontrola uzupełnień itp.) mogą być pomocne w wykluczaniu innych hipotez. Diagnostyka różnicowa i określenie etiologii mają zasadnicze znaczenie w wyborze leczenia i jego sukcesie.

W opublikowanym w 2017 r. badaniu skutecznego leczenia nadwrażliwych zębów [4] zbadano skuteczne metody diagnozowania i kwalifikacji nadwrażliwości. 99% dentystów stosowało więcej niż jedną metodę identyfikacji nadwrażliwości. Najczęściej stosowane metody to:

• Spontaniczne zgłoszenie pacjenta połączone z wykluczeniem innych przyczyn bólu w jamie ustnej poprzez bezpośrednie badanie kliniczne (48%)
• Stosowanie strumienia powietrza (26%)
• Stosowanie zimnej wody (12%)
• Ankiety wypełniane przez pacjentów na prośbę stomatologa (6%)

Przyczyny wrażliwości zębów i nadwrażliwości zębiny

W tym samym badaniu [5] zbadano czynniki predysponujące do powstania nadwrążliwości, z których trzy najczęstsze to:

• Recesja dziąseł - 66%
• Abrazja, erozja, abfrakcja - 59%
• Bruksizm - 32%

Objawy zazwyczaj pojawiają się w wyniku starcia lub ubytku szkliwa odsłaniającego kanaliki zębiny. To ruch płynu wewnątrz kanalików, wywołany przez ciepło lub zimno lub inne bodźce, tworzy bodźce osmotyczne, które są przenoszone do nerwów grudkowych wywołujących ból. Ta hydrodynamiczna teoria [6] jest najbardziej popularna.

• Recesja dziąsła lub ogólnie zapalenie przyzębia, nawet leczone, może prowadzić do odsłonięcia korzenia zęba: cement, który jest bardziej delikatny niż szkliwo, szybko się zciera, odsłaniając zębinę.
• Uszkodzenia lub ubytki szkliwa z powodu abrazji, erozji czy abfraktacji, odsłaniające kanaliki zębinowe mogą mieć przyczyny w niewłaściwej technice szczotkowania (szczotkowanie poziome, nadmierny nacisk) lub dobranych produktach (średnie lub twarde włosie szczoteczki do zębów lub mocno ścierne pasty do zębów). Niepóchnicowe ubytki szyjki (NCCL) mogą następnie pojawić się w okolicy policzkowej. Mogą być one koloru brązowawego. Oprócz względów estetycznych mogą być one problematyczne ze względu właśnie na wrażliwość na bodźce zewnętrzne.

Kwaśna żywność lub napoje mogą również powodować uszkodzenia szkliwa. Omów z pacjentami nawyki związane z higieną zębów oraz dietą, aby odkryć możliwe przyczyny nadwrażliwości. Czasami pomocne może okazać się tak proste rozwiązanie, jak płukanie zębów wodą po spożyciu kwaśnych pokarmów. Jedno badanie z roku 2012 [7] pokazuje, że monitorowanie spożycia kwaśnych pokarmów i utrzymanie odpowiedniej codziennej pielęgnacji jamy ustnej może być skuteczne w radzeniu sobie z erozją szkliwa spowodowaną złą dietą.

Czasami atak kwasów na szkliwo zębów może mieć inne źródło i wynikać z choroby takiej jak bulimia lub inne zaburzenia odżywiania, ponieważ wymioty mogą spowodować kontakt zębów z kwasem żołądkowym. Te erozyjne zmiany odsłaniające zębinę znajdują się jednak głównie po stronie podniebienia. Ważne jest zatem, aby zbadać stan zdrowia pacjenta, a także nawyki behawioralne, dietetyczne i higieniczne pacjenta.

Bruksizm natomiast powoduje uszkodzenia szkliwa przez nadmierne i często mimowolne zaciskanie lub zgrzytanie zębami. W ciężkich przypadkach bruksizmu może być konieczne założenie koron na starte zęby w celu ochrony miazgi. Ze względu na duże obciążenie okluzyjne i działające siły, bruksizm może być również odpowiedzialny za ubytki abfrakcyjne [8].

Ponieważ wrażliwość zębów nadal jest tak wszechobecnym i powszechnym problemem, trwają badania nad jego skutecznym leczeniem. W ciągu ostatnich pięciu lat, kilka badań klinicznych przyczyniło się do poszerzenia naszego zrozumienia nie tylko przyczyn wrażliwości zębów, ale także najbardziej skutecznych sposobów jej leczenia i łagodzenia.

Zabiegi na wrażliwość zębów

Najczęściej stosowaną formą leczenia wrażliwości zębów i nadwrażliwości zębiny są środki zaradcze stosowane w domu. Zazwyczaj wprowadza się zmiany w codziennej pielęgnacji zębów:

• Ocena techniki szczotkowania zębów oraz sprawdzenie typu szczoteczki. Nauka metody szczotkowania opartej o ruch wymiatający i rekomendacja szczoteczki do zębów z miękkim włosiem
• Środki znieczulające w pastach do zębów i w płukaniach bezalkoholowych (o wysokiej zawartości fluoru lub innych cząsteczek, takich jak potas lub stront, o działaniu znieczulającym lub zatykającym kanaliki)

Dzięki prawidłowej technice szczotkowana i stosowaniu odpowiednich produktów, większość pacjentów z wrażliwością zębów widzi znaczne obniżenie poziomu czułości, a czasem pełne znieczulenie.

U osób z cięższą nadwrażliwością zębiny mogą być wymagane przeprowadzenie dodatkowych procedur w gabinecie stomatologicznym. Jest to na przykłąd bonding oraz uszczelnianie wrażliwych obszarów (kleje, lakiery fluorowe). Istnieją również nowe badania dotyczące stosowania środków remineralizujących w ramach leczenia nadwrażliwości. Jedno z takich badań przeprowadzonych w 2020 r. [9] rzeczywiście pokazuje, że fosfopeptyd kazeiny - amorficzny fosforan wapnia (CPP-ACP) zwiększa remineralizację. Badanie to wskazuje również, że CPP-ACP ma właściwości przeciwbakteryjne i zmniejsza biofilm bakteryjny aż o 39 procent poprzez hamowanie rozwoju szkodliwych bakterii (S. mutans), jednocześnie promując pożyteczne bakterie (S. gordonii).

W przypadku niektórych, np. bardzo głębokich ubytków, wymagane może być wypełnienie przy użyciu cementu glasjonomerowego lub żywicy kompozytowej. Zdarza się, że wymagane są nawet zabiegi chirurgiczne (takie jak dokoronowe przesunięcie płata lub przeszczep tkanki łącznej).

Dziś wiemy więcej niż kiedykolwiek na temat przyczyn nadwrażliwości zębów, jej wpływu na zdrowie jamy ustnej oraz sposobów jej leczenia - nawet jeśli wciąż pojawiają się nowe informacje.

Porady i skrypty do edukacji pacjentów

Jak zawsze, kluczem do pomocy pacjentom w walce z wrażliwością zębów i jej przyczynami jest edukacja. Pacjenci muszą wiedzieć, kiedy wrażliwość zębów jest normalna, a kiedy staje się problemem. To od dentysty lub higienistki zależy, czy pacjent otrzyma zindywidualizowane informacje na temat ich nadwrażliwości.

Czy dotyka ona jednego lub dwóch zębów, czy dotyczy szerszego zakresu jamy ustnej? Jaka jest jej konkretna przyczyna? Zapalenie dziąseł lub przyzębia? Bruksizm? Pęknięty ząb?

Opieraj się na najnowszych badaniach formułując swoje rekomendacje. Oferuj jasne, łatwe do wykorzystania, bogate w informacje materiały dla pacjentów, na przykład takie jak poniżej:

• Wrażliwe zęby - przyczyny i leczenie, z American Dental Administration
• Co powoduje wrażliwe zęby i jak je leczyć?
• Informacje o wrażliwych zębach, z Oral Health Foundation
• Nasz artykuł o nadwrażliwości zębów

Dla pacjentów poszukujących produktów, które mogą zapewnić ulgę, rozważ rekomendowanie naszej pasty GUM SensiVital® oraz płynu do płukania GUM SensiVital. Badanie opinii konsumentów pokazało, że 86% osób korzystających z naszego płynu do płukania jamy ustnej zgłasza długoterminowe złagodzenie wrażliwości zębów, a 70% osób, które próbowały pasty do zębów, zgłasza natychmiastowe złagodzenie wrażliwości zębów.

Ponieważ nadwrażliwość zębów nadal stanowi jeden z głównych problemów w jamie ustnej wśród pacjentów, ważne jest, aby być na bieżąco z pojawiającymi się badaniami i informacjami. Zaglądaj do nas, aby uzyskać więcej informacji i zapoznać się z aktualnymi zasobami na temat wrażliwych zębów, nadwrażliwości zębiny oraz produktów i praktyk stosowanych w celu radzenia sobie z nimi.