Kserostomia: fakty, dane i nowe badania

Kserostomia może być zaskakująco trudnym problemem dla stomatologów. Biorąc pod uwagę duże zróżnicowanie w ciężkości przypadków i ich przyczynach, leczenie tego schorzenia może być skomplikowane. A dla osób na nią cierpiących - wyniszczającym doświadczeniem.

W tym poście zajmiemy się objawami kserostomii, a także nowymi badaniami dotyczącymi jej przyczyn i potencjalnych sposobów leczenia.

Czym jest kserostomia, powszechnie znana jako suchość w jamie ustnej?

Suchość w jamie ustnej, znana również jako kserostomia, jest stanem, który występuje, gdy gruczoły ślinowe nie wytwarzają wystarczająco dużo śliny. Sama nieaktywność gruczołów nie jest chorobą, ale raczej objawem, zazwyczaj związanym z brakiem równowagi zdrowotnej lub efektem ubocznym przyjmowania leków. Objawia się ona powszechnie jako suchość w jamie ustnej i/lub gardle, ale istnieje wiele innych objawów [1], które mogą mieć bardziej drastyczny wpływ na życie osób dotkniętych chorobą:

• Trudności w mówieniu, żuciu lub połykaniu
• Gęsta, lepka ślina
• Próchnica
• Nieświeży oddech
• Popękane usta
• Częste uczucie pragnienia
• Zmieniony smak
• Bezsenność

Z pewnością nie pomaga to cieszyć się życiem. Jednak współczesne badania dopiero teraz pokazują nam, jak dewastujące mogą być skutki suchości w ustach dla tych, którzy z jej powodu nie są w stanie prowadzić normalnego życia. Ostatnie badania nad suchością w jamie ustnej [2] przeprowadzone przez Uniwersytet w Sheffield przyniosły zaskakujące wyniki, pokazujące "rozległy wpływ na funkcjonowanie fizyczne, emocjonalne (psychologiczne) i społeczne".

Co powoduje suchość w jamie ustnej?

Wiele czynników może przyczyniać się do suchości jamy ustnej, co utrudnia zapobieganie i leczenie. Niektóre z potencjalnych przyczyn obejmują:

• Odwodnienie
• Leki
• Zespół Sjögrena
• Stres i niepokój
• Starzenie się
• Tytoń lub marihuana
• Leczenie raka
• Cukrzyca
• Bezdech senny

Jak pomóc pacjentom zrozumieć suchość w jamie ustnej?

Pomimo tak szerokiej powszechności tego problemu, istnieje niezwykła liczba błędnych przekonań na temat kserostomi. Z jednej strony jest to probelm dobrze znany pacjentom, z drugiej strony często źle rozumiany - być może ze względu na niewidoczny charakter objawów. Dla lekarzy stomatologów oraz higienistek stomatologicznych, wyjaśnienie i omówienie kwestii suchości w jamie ustnej z pacjentami to przede wszystkim informowanie o potencjalnych negatywnych skutkach i przyczynach tego stanu bez wywoływania niepotrzebnego strachu.

Można rozpocząć się od poinformowania pacjenta o tym, na co należy zwracać uwagę i przekazania mu listy objawów. Jeśli chodzi o określenie ryzyka wystąpienia suchości w jamie ustnej, różni pacjenci mogą wymagać różnych podejść. Na przykład osoby palące papierosy mogły przyzwyczaić się do przypadków suchości w jamie ustnej po paleniu, ale nadal powinny być informowane o ryzyku wystąpienia próchnicy zębów rozsianej przez brak wydzielania śliny. Inni pacjenci, którzy są bardziej podatni na stres, mogą nie odnieść korzyści z długiej listy potencjalnych zagrożeń, ponieważ mogą interpretować swoją sporadyczną suchość w jamie ustnej jako objaw poważnej choroby, co jest jednak mało prawdopodobne.

Najnowsze badania na temat suchości w jamie ustnej

Badania Uniwersytetu w Sheffield są tylko jedną z ostatnich inicjatyw badawczych dotyczących suchości w jamie ustnej i jej związku z głębszymi problemami zdrowotnymi. National Institute of Dental and Craniofacial Research (NIDCR) zainicjował badania nad zespołem Sjögrena [3] - zaburzeniem autoimmunologicznym, które dotyka przede wszystkim gruczołów ślinowych i prowadzi do ciężkich przypadków suchości w jamie ustnej. NIDCR stara się określić, w jaki sposób należy leczyć zapalenie, które powoduje zaburzenie funkcjonowania gruczołów ślinowych, a jednocześnie stara się zidentyfikować czynniki genetyczne, które prowadzą do rozwoju zespołu Sjögrena.

Podczas gdy badacze dążą do lepszego zrozumienia kserostomi, błędna diagnoza jest nadal powszechnym problemem. Na przykład, zespół pieczenia w jamie ustnej (BMS - Burning Mouth Syndrom, stomatodynia), bolesny stan chorobowy, może być łatwo pomylony z suchością w jamie ustnej z uwagi na duże nakładanie się objawów. 

W innym przeglądzie badań stwierdzono [4], że kserostomia dotyczy głównie populacji w średnim i starszym wieku. Najczęściej spotykane przyczyny kserostomii to leki o właściwościach antycholinergicznych, odwodnienie, cukrzyca i radioterapia.

W badaniu przekrojowym [5] stwierdzono, że chorzy, którzy sami zgłaszali kserostomię, byli bardziej skłonni do picia wody w celu połknięcia pokarmu niż chorzy bez kserostomii. Częstość występowania kserostomii u chorych spożywających co najmniej jeden lub więcej leków była wyraźnie wyższa niż u pacjentów nie przyjmujących leków, a różnica rosła wraz ze wzrostem ilości przyjmowanych leków. 

Jak pomóc pacjentom w walce z kserostomią

Chociaż nie istnieje uniwersalne lekarstwo na suchość w jamie ustnej, istnieją skuteczne sposoby pomagania pacjentom w radzeniu sobie z tą chorobą i jej leczeniu. Sama komunikacja i wspólne zrozumienie problemu mogą pomóc pacjentowi określić możliwości zapobiegania suchości w jamie ustnej w jego codziennym życiu. Często pomocne jest, aby pacjent udokumentował swoją codzienną dietę i nawyki, aby sprawdzić, czy pojawiają się wzorce lub powiązania.

Leczenie suchości w jamie ustnej rozpoczyna się zazwyczaj od dokładnego sprawdzenia stanu pacjenta i stosowanych przez niego leków - przed zaleceniem praktycznych kroków zapobiegawczych i przepisaniem substytutów śliny i środków pobudzających wydzielanie śliny. Dla przypadków, w których pacjent cierpi na suchość w jamie ustnej, GUM® oferuje linię rozwiązań opracowanych specjalnie w celu znacznego złagodzenia objawów i podniesienia jakości życia: GUM HYDRAL®. 

Ta przypadłość jest zdecydowanie nieprzyjemna, a walki z nią na pewno nie ułatwia utrudniona diagnoza i wiele niejednoznaczności otaczających tę chorobę. Na szczęście społeczność stomatologiczna coraz bliżej poznaje jej przyczyny i formy leczenia. Łagodzenie nieprzyjemnych skutków kserostomii jest możliwe ale kluczowy jest tutaj pierwszy krok - pomoc pacjentowi w identyfikacji samego problemu.