Interdentale mondhygiëne: blijf op de hoogte van de wetenschappelijk onderzoek

In de afgelopen decennia en ook in recenter jaren zijn er verschillende onderzoeken geweest waarin werd gekeken naar de relatieve werkzaamheid van algemeen verkrijgbare interdentale reinigingshulpmiddelen – interdentale ragers (IR’s), rubberen tandenstokers (RT’s) en floss – voor de preventie en behandeling van parodontale aandoeningen. Het is vraag hoe effectief deze instrumenten zijn en welke het gebruik door de patiënt het meest zullen bevorderen. Wil je dat te weten komen, lees dan verder en bekijk onze virtuele trainingsmodules, met daarin twee toonaangevende onderzoeken en deskundige commentaren van dr. Filippo Graziani, hoogleraar parodontologie aan de universiteit van Pisa, in het verleden voorzitter van de EFP.

Alleen toonaangevend wetenschappelijk

Op het gebied van interdentale reinigingshulpmiddelen kan de mondgezondheidszorg terugvallen op een schat aan gegevens. Dit wetende, hebben we ervoor gekozen om je een overzicht te bieden van de stand van zaken op het gebied van interdentale hulpmiddelen, met een uitsluitende focus op toonaangevende klinische gegevens, ofwel gecontroleerde, gerandomiseerde onderzoeken, systematische literatuuronderzoeken en meta-analyses. Wij hebben alleen onderzoeken geselecteerd die zich richten op normaal verkrijgbare interdentale reinigingshulpmiddelen, namelijk floss, IR’s en RT’s. Naar opties met water- en luchtaandrijving is niet gekeken, vanwege de hogere kosten hiervan en de beperktere beschikbaarheid. De onderzoeken zijn geselecteerd op grond van vraag of de werkzaamheid van de hulpmiddelen bij tandplakcontrole werd vergeleken, ter voorkoming van tandvleesaandoeningen bij mensen met een goede mondgezondheid of voor de behandeling van tandvleesaandoeningen bij mensen met gingivitis of parodontitis  [1].

Het gebruiksgemak en de effectiviteit van IR’s en RT’s leiden tot een nieuwe standaardbehandeling

Uit het beoordeelde onderzoeksmateriaal blijkt onomstotelijk: IR’s en RT’s zijn beter dan floss [2] [3] [4] [5] [6]. Beide instrumenten geven een significante vermindering van interdentale plak en tandvleesontstekingen. Bovendien blijkt uit de beoordeling van de acceptatie door de patiënt dat patiënten IR‘s en RT’s gebruiksvriendelijker vinden dan floss [4] [5] [6]. Wat zouden daarvan de implicaties kunnen zijn voor de klinische praktijk? Als het doel is om onder patiënten de acceptatie van interdentale reiniging te bevorderen en zo tot betere resultaten te komen, zijn IR’s en RT’s mogelijk nuttig als eerste keus, terwijl floss alleen wordt aanbevolen voor de nauwste interdentale ruimten.

Wil je meer weten over de huidige stand van zaken en de wetenschappelijke achtergrond van klinische onderzoeken naar mondhygiëne? Bekijk dan module 1 van onze geanimeerde virtuele training op het gebied van interdentale reiniging. 

Voor de preventie van tandvleesaandoeningen leveren IR’s en RT’s betere resultaten op dan floss

Bij onderzoek onder jonge, parodontaal gezonde proefpersonen is gebleken dat bij voldoende ruimte IR’s  [7] [8]  en RT’s effectiever zijn dan floss bij de preventie van tandvleesaandoeningen [4] [6] [9]. Een interventie met IR’s en RT’s beïnvloedt alle klinisch relevante parameters, van interdentale plak tot tandvleesbloedingen en -ontstekingen. 

Uit een omvangrijke reeks wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat parodontaal gezonde patiënten kunnen profiteren van interdentale reiniging en dat – bij voldoende beschikbare interdentale ruimte – IR’s en RT’s mogelijk kunnen worden aanbevolen aan alle parodontaal gezonde patiënten.

Bekijk voor het beoordelen van de bewijzen ten aanzien van de effectiviteit van IR’s en RT’s bij de preventie van parodontale aandoeningen module 2 van onze virtuele training.

IR’s en RT’s zijn beide effectief in de vermindering van de klinische verschijnselen van tandvleesaandoeningen

Op grond van goed opgezette, gecontroleerde, gerandomiseerde onderzoeken en de nieuwste, op bewijs gebaseerde richtlijnen van de EFP blijkt dat IR’s de gouden standaard vormen – en daarmee het ‘beste’ interdentale reinigingsinstrument zijn – vooral waar het gaat om de behandeling van parodontale aandoeningen [5]. IR’s zijn instrumenten die de interdentale ruimten het beste vullen en het meest effectief zijn bij de verwijdering van plak. Hun werkzaamheid valt extra op vergeleken met floss [1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8].

Uit een toonaangevend gecontroleerd en gerandomiseerd onderzoek uit 2018  [6]  onder patiënten met experimentele gingivitis, is gebleken dat RT’s tot vergelijkbare resultaten kunnen leiden als IR’s bij de aanpak van tandvleesaandoeningen. RT’s bleken echter effectiever te zijn bij de vermindering van tandvleesontstekingen in de approximale gebieden die zowel bereikbaar waren met RT’s als IR’s, zorgden voor minder aantasting van de gingiva en werden door de deelnemers meer gewaardeerd. De auteurs van het onderzoek stelden vast dat hun effectiviteit in nauw verband stond met hun gebruiksgemak. 

Voor patiënten die meer gemotiveerd zijn kan een combinatie van RT’s en IR’s mogelijk de beste aanbeveling zijn. Voor minder gemotiveerde patiënten kunnen de gebruiksvriendelijkere RT’s – die minder bloedingen en tandvleesbeschadigingen geven – helpen bij de bevordering van vroege acceptatie.

Wil je de effectiviteit van IR’s en RT’s bij de aanpak van tandvleesaandoeningen eens nader bekijken? Bekijk dan module 3 van onze virtuele training.

De uitdaging van medewerking – gebruiksgemak is cruciaal 

We weten weliswaar dat IR’s in absolute zin de ‘beste’ interdentale instrumenten zijn, maar wat kunnen we hiervan verwachten waar het gaat om het dagelijkse gebruik? Een bepaald interdentaal instrument kan objectief gezien het ‘best’ zijn, maar als je de factoren voorkeuren en gedrag van patiënten hierbij meeneemt, ziet het plaatje er wellicht iets anders uit…

Zoals bekend is het waarborgen van de medewerking van de patiënt bij aanbevelingen voor interdentale reiniging een van de grootste uitdagingen op het gebied van mondgezondheidszorg  [10]. Van een gebrek aan motivatie tot het ontbreken van de nodige handigheid, er zijn veel factoren die van invloed kunnen zijn op de medewerking van de patiënt.

Tot op heden is er in verschillende onderzoeken [6] [11] [12] [13] gekeken naar de acceptatie van interdentale hulpmiddelen door de patiënt, waarbij bewijs is gevonden dat gebruiksgemak de acceptatie vergroot en daarmee het gebruik stimuleert waar het gaat om aanbevelingen voor interdentale reiniging.

IIn de nieuwste richtlijnen van de EFP herinneren professor Mariano Sanz en zijn co-auteurs ons eraan dat ‘acceptatie door de patiënt cruciaal is voor langdurig, structureel gebruik van interdentale reinigingshulpmiddelen’ en dat ‘het aantal hulpmiddelen beperkt moet blijven zodat de patiënt goed met de diversiteit aan hulpmiddelen overweg kan’   [5].

RT’s zijn de instrumenten die bij patiënten de voorkeur genieten, aangezien ze zelfs nog gemakkelijker in het gebruik zijn dan de IR’s, die gelden als de gouden standaard

Uit twee recente, gecontroleerde, gerandomiseerde onderzoeken is gebleken dat de acceptatie door de patiënt bij RT’s zelfs groter is dan bij IR’s, zowel voor parodontaal gezonde patiënten [4] als voor patiënten met tandvleesaandoeningen [6]. Ze zijn net zo effectief in het verwijderen van plak als IR’s en zorgen daarbij voor minder tandvleesbeschadigingen dan andere instrumenten.

Uit nieuwe, significante resultaten van gecontroleerde, gerandomiseerde onderzoeken blijkt dat RT’s zelfs gemakkelijker en comfortabeler in het gebruik zijn en minder pijn geven bij gevoelig tandvlees dan IR’s  [4] [6] [14]. Ten slotte zijn de richtlijnen het erover eens dat ‘de acceptatie van RT’s onder patiënten heel hoog is’ [5].

Wil je meer weten over hoe gebruiksgemak de medewerking bevordert en wat dit betekent voor de tandheelkundige praktijk? Bekijk dan module 4 van onze geanimeerde virtuele training.